5. LISSIETJAALEGE

JEARSOESVOETESOEJKESJH SKUVLESNE

​

Jis akte learohke lea seksuelle skaaroehtihks dåemiedimmiem vuesiehtamme (SED), maahta daerpies årrodh jearsoesvoetesoejkesjem skuvlesne darjodh. Jearsoesvoetesoejkesjh skuvlesne leah dïrrege juktie heannadimmieh skaaroehtihks seksuelle dåemiedimmine hööptedh.

Dïhte voestes maam dorje juktie jearsoesvoetesoejkesjem darjodh, lea rektovre tjåanghkose gohtjede barkijigujmie mah jeenjemes gaskesem jïh stööremes dïedtem learohken åvteste utnieh. Gosse learohke skuvleste skuvlese jåhta, barkijh gåabpegen skuvlesne byöroeh meatan årrodh. Maahta hijven åssjalommese årrodh aktem faagealmetjem meatan vaeltedh mij maahtoem åtna seksuelle dåemiedimmien bïjre, v..g tjïeltepsykologe, faagealmetjh maanagåeteste jallh maana- jïh noerepsykiatrijeste. Tjåanghkosne sæjhta nuhteligs årrodh dijjieh ektesne ussjedadtede tsiehkiej bïjre jearsoesvoetesoejkesjisnie, dååjrehtimmieh juekieh jïh råajvarimmieh digkiedieh mah leah sjyöhtehke juktie jearsoe skuvlebyjresem learoehkidie skuvlesne hoksedh. Råajvarimmieh edtjieh fïereguhten learoehkasse sjïehtedh, aaltarasse, man itjmies jïh skaaroehtihks seksuelle råajvarimmieh leah, jïh tsiehkieh dennie skuvlesne gusnie learohke vaadtsa. Pryövh spesifihke jïh tjyölkehke årrodh gosse dijjieh råajvarimmieh hammoedidie. Sæjhta aaj vihkele årrodh dijjieh soejkesjem utnede guktie jïh gåessie edtjebe råajvarimmieh sjïehtesjidh, jïh gïeh dïedtem utnieh daate dorjesåvva. Sæjhta daerpies årrodh jearsoesvoetesoejkesjem evalueeredh. Gåessie edtja orre evalueeremem darjodh sæjhta jearohke årrodh magkeres seksuelle dåemiedimmie lea, jïh stabiliteete byjreskinie. Mænngan golme askh byöroe maahtoebyjresinie rååresjidh juktie govledh mejtie daerpies orre evalueereminie.

Gosse dijjieh edtjede learoehkinie soptsestidh jearsoesvoetesoejkesjen bïjre, dellie vihkele leavloem bïejedh dan positijve aspektese jearsoesvoetesoejkesjinie, goh: «Manne jïh dov åejvielohkehtæjja libie digkiedamme guktie maehtebe datnem jïh meatanlearohkh skuvlesne gorredidh». Joekoen vihkele ij learoehkasse identiteetem vedtedh  goh «seksualemeadtohke», jallh plearoeh. Learohke luhpiem åtna ussjedadtedh dan bijjelen mij sjugniehtovveme jïh govlesovvedh sov dååjresen bïjre destie mij sjugniehtovveme.