1. FAAGELES GOERKESE MAANAJ SÏEJHME JÏH SEKSUELLE EVTIEDIMMESTE

Gaajhke maam dååjrebe gïejh beaja. Hijven hokse maanaj evtiedimmiem skreejrie, mearan nåake dååjresi jïh traavmah gaavhtan, evtiedimmie maahta suajmanidh jallh båajhtoehlaakan evtiesovvedh. Göökte skraejriesysteemh mijjen darjomh stuvrieh:

 

• Bïerkenimmie- systeeme (daamtaj gohtjesåvva alaarmesysteeme) håksa manne leam jearsoe jïh vaahran ålkolen.
   

• Goerehtimmiesysteeme tjetskehkevoetem vadta jïh skreejrehte goerehtidh, orre aath vueptiestidh jïh lïeredh. Daah systeemh eah gåessie gih maehtieh ektesne juhtedh, jïh bïerkenimmiesysteeme goerehtimmiesysteemen bijjelen stuvrie. Dååjrehtimmieh aareh jieliedisnie sijhtieh tjarkelaakan baajnehtidh guktie ektiespïele daej göökte systeemi gaskem jåhta. Gosse maanah leah nåake aath dååjreme, bïerkenimmiesysteeme  lea aajlesne juhtieminie stoerre bieline tïjjeste, jïh goerehtimmiesysteeme ij juhtieh. Dah ajve gïehtjedeminie mejtie naan vaahra byjreskinie, jïh dellie daah maanah dåeriesmoerh utnieh lïeredh. Jalhts mijjieh mah leah geerve almetjh daejrieh klaassetjiehtjielisnie lea jearsoe, daej maanaj aajla læjhkan vaahram vuertieminie. Dellie maanah dååjrehtimmieh daarpesjieh daesnie jearsoe årrodh, gellien aejkien, eevre goske aajla nuekie dååjrehtimmieh åtna numhtie raaktan lea. Lohkehtæjjan goerkese, veanhtadihksvoete jïh vissjelesvoete maehtieh viehkiehtidh guktie maanaj aajla buektehte goerehtimmiesysteemem iktedidh ahkedh vielie. Naemhtie maanan nuepieh lïeredh læssene, jïh maana dååjroe veartene maahta hijven årrodh (Ringereide jïh Thorkildsen, 2019).