MAJT DAHKAT GÅ LA MUODÁSTUHTTE JALI VÁJVES SEVSALASJ ULMUTJAHTTEM
Jus skåvlå bargge gáddi nágin oahppe sevsalattjat ulmutjahttá dakkir láhkáj mij la vájvve jali Muodástuhtte, de la ájnas ássjev tjuovvolit. Álu Muodástuhttem álggá dåbdoj tjoajven ja iehpesihkarvuohtan ulmutjahttema gáktuj mij rájijt rassti. Dágástalá Muodástuhttemav fáhkatjiehpij nav jåhtelit gå vejulasj váj riekta dåjma nav jåhtelit gå vejulasj doajmmaj biejaduvvi skåvlån. Navti máhttá skåvllå guoradallat, dárkustallat ja åtsådit váj hieret ulmutjahttemav joarkkemis jali værránimes. Sæmmi bále galggá viehkedit mánáv jali nuorav varres seksuála ulmutjahttemij.
«Galggá dárkustallat ja diedojt tjoahkkit váj ållessjattuga riekta dahki» (Jåhtulaktjuovgga, 5.b.)
MÁNÁJ JA NUORAJ SÁGASTIT GÁSSJELIS VIDJURIJ BIRRA
Gå ságastallá mánáj gej badjel muodás de la ájnas duosstat gatjádallat mánás gåktu sujna manná, ja ietjas Muodástuhttemav tjuovvolit ienep ságastallamij. Ållessjattuga galggi berustit rabás gatjálvisáj, jasskavuodajn ja gierddat mánáj subttsasijt. Návti máhtá luohtádusáv tsieggit Máná álu subtsasti sunji gesi luohtedi, ja dáv luohtádusáv galggá gæhttjalit bisodit vájku dárbaj viehkev ietjá ållessjattugijs viehkedittjat, ja la vælggogis dahkat juojddá vahágahttemav ja illastimev ganugahtátjit.
Oajvvadus vuostasj gatjálvissaj:
-
«Javlli juojddá man badjel lav ájádallam, máhták gus munji ienebut dan birra subtsastit?»
-
«Gulliv majt javlli, man birra lij dat?»
-
«Muv bieljijda la gullum (javla konkrehta mij la). Dájna sidáv duv viehkedit, valla de dárbahav ienebut diehtet.»
Gehtja www.snakkemedbarn.no
LIEHKET MENTÁLALATTJAT SAJENIS SÁGASTALÁDIJN
Váj galggá sadje máná alvos dåbdojda ja ulmutjahttemij, ja váj galga nahkat rahpasit gatjádallat, de gájbbeduvvá mássjap ja ietjama gievras dåbdojt ja frustrasjåvnåjt binnedip. Dát máhttá liehket låssåt gå mánná degu hilggu ja suhttadahttá. Toleránssavinndek la metafåvrrå mij álu aneduvvá viehkedittjat dájt gierddat ja stivrrit.
Gehtja dáv videov: https://www.youtube.com/watch?v=ugC4EdmsKWc&feature=emb_logo
JASSKAVUOHTAPLÁNAV DAHKAT
Álu la vuogas jasskavuohtaplánav dahkat, aj gå ulmutjahttem la Muodástuhtte jali vájves. De máhttá ájádallat duon dán scenario badjel mij máhttá dáhpáduvvat, ja dájt hieredit. (Gehtja jasskavuohtaplánav …. bielen ja tjuovvusin 4).
Jasskavuohtaplánav máhttá máná siegen dahkat vaj sjaddá tjielgas ållesssjattuk ájggu doarjjot ja viehkedit váj ij galga vájves dagojt dahkat ja gåktu bærrájgæhttjá ja viehket, gudi mav dahki jnv.
BARGGAT KLÁSSABIRRASA SEVSALASJ BILKKEDIME BÁGOJ, GUOTTOJ JA IEHPEKULTUVRAJN
Vuollevájmo bágo, bilkkedime moallánagá ja seksuála luonndo garrodimbáhkon dahki klássabirrasav mij ij la vuogas. Nágina soajttá dåbddi ietjasa vájveduvvam ja givseduvvam jali dákkir bágo dåhkkiduvvi dábálattjan. Goappátja li viek nievre guottojda ja nubbe nuppe vieledibmáj. Moaddi dákkir gielajn tjuovvu fusalasj duohttama ma e dåhkkiduvvá, degu tjittjijt dávkkot, badáv spiedtjistit jnv.
Ájnas la bargge sjiehtadi gåktu dájt vidjurijt dádjat ja giehtadallá. Galggá aj ájge badjel barggat váj oahppe ja åhpadiddje åmasti sæmmi dádjadusáv.
Ietjá fágalasj ráde li:
-
Ieredit næjtsojt ja báhtjajt váj siján la åhpadibme sierra. Ålmåj åhpadiddje bierri báhtjaj ságastit váj e ájádalá «feministalasj propaganda» ja «prippenhet». Mujte ij la dákkir ulmutjahttem vájvve gájkajda.
-
Hábbmit dádjadusáv tiemá vuoksjuj juohkusijn, dágástallat «gåktu galggá mijá klássan» ja dahkat vuodjemnjuolgadusájt giela ja dávkkoma birra.
-
Tjadádit æjgáttjåhkanimev ja diededit gåktu lip ássjijn barggam, makkir vuodjemnjuolgadusájt giela ja dávkkoma birra klássa l dahkam. Alodit æjgádijt tiemáv vuorodit sijdan.
-
Válldet aktijvuodav ietjá etáhtaj aktisasjbargo diehti, degu mánájsuodjalusájn klássabirrasa bagádallama ja guoradallama vuoksjuj ja Pedagåvgålasj-psykolåvgålasj dievnastusájn (PPT) oahppij guoradallama ja systemalasj rievddambargo vuoksjuj.
Gehtja buojkulvisáv gåktu nuorajskåvlån giehtadallat bielen ...
SKÅVLÅ ÅVDÅSVÁSSTÁDUS
Åhpaduslága § 9a-4 (Aktivitetsplikt for å sikre at elever har et trygt og godt psykososialt skolemiljø), tjuodtju: «Divna bargge skåvlån galggi ganugahttet givsedimev, vahágahttemav nuppástimev ja nálsodimev jus ber máhttá. Gájka gudi mánájgárden barggi, galggi diededit rektåvrråj jus gáddi jali dádjadi oahppen ij la jasska ja vuogas skåvllåbirás.
Doajmmavælggogisvuohtaj gulluji vihtta oassevælggogisvuoda.
-
Vælggogisvuohta tjuovvot (Guoradallat ja dárkustallat váj oadtju diedojt mij la dáhpáduvvam.
-
Ságastit oahppij gen birra l sáhka váj buorebut dádjat dáhpádusáv, ja doarjjot juohkkahattjav.
-
Vælggogisvuohta dahkat juojddá
-
Vælggogisvuohta diededit skåvlå jådediddjev (rektåvråv)
-
Vælggogisvuohta guoradallat (Guoradallat ja dárkustallat váj oadtju diedojt mij la dáhpáduvvam.)
-
Vælggogisvuohta dåjmajt jåhtuj biedjat (doajmmaplánav dahkat)
Skåvlån galggá tjálalasj pládna goassa galggá ássjen dåjmajt jåhtuj biedjat. Plánan galggi dá:
-
Makkir gássjelisvuodajt galggi dåjma tjoavddet
-
Makkir dåjmajt skåvllå la plánim
-
Goassa galggi dåjma tjadáduvvat
-
Gut vásstet dåjmaj tjadádime åvdås
-
Goassa galggi dåjma evalueriduvvat.
Skåvllå galggá duodastahttet mij dagáduvvá doajmmavælggogisvuodav ållidittjat.
Åhpaduslága §9a:v HÆHTTU tjuovvot jus oadtju diehtet jali iesj gáddá nágin gierddá (guojmmeoahppijs), jali iesj ulmutjahttá vahágahtte jali vájves láhkáj sevsalattjat.
Tjoahkkájgæsos: Gå galggá árvustallat la gus ulmutjahttem vájvve jali ij, de galggá gávnnat diedojt dáhpádusá birra ja ságastallat barggoguojmij ja jådediddjij, valla ájnnasamos; fáhkaulmutjij ságastit. Oassen árvustallamis la aj Jåhtulaktjuovgga buorre vædtsak.
Gáhtti váj skåvllå ålles dán (guoradallam-)ájgen várajda válldá divna mánájt ja lagámusájt. Dagá jasskavuodav subtsastittjat, sajev ja vejulasjvuodajt liehket lagábu oahppáj. Diededa oahppáj dan birra mij la dáhpáduvvamin.
Ságastalá vidjurij birra máhtudakbirrasijn namádibmen! Ale goassak aktu juorrula!
Máhtudakbirrasa gej máhtá válldet aktijvuodav:
-
Stáhta mánájviesso
-
RVTS
-
Ressurssaavtadahka V27 Betanien Bergen
